Sáng kiến kinh nghiệm Công tác duy trì sĩ số học sinh

Đề tài : CÔNG TÁC DUY TRÌ SĨ SỐ HỌC SINH
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay, tình hình học sinh bỏ học ở Tỉnh Bạc Liêu chúng ta khá cao đến 
mức cần báo động, nhất là học sinh ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, vùng 
đồng bào dân tộc. Theo thống kê của các năm gần đây cho thấy tỉ lệ học sinh bỏ 
học ngày càng cao, nhất là học sinh ở độ tuổi cấp tiểu học và cấp trung học cơ sở. 
Huyện Giá Rai thuộc tỉnh Bạc Liêu cũng có nhiều xã khó khăn, đặt biệt là xã 
Phong Thạnh Tây, khoảng cách từ xã đến trung tâm huyện trên 20km, đường đi lại 
trong xã cũng gặp nhiều khó khăn, điều kiện kinh tế phát triển còn chậm, hộ nghèo 
trong xã chiếm tỉ lệ khá cao. Đời sống nhân dân gặp khó khăn, từ đó vì cuộc sống 
mưu sinh nên nhiều hộ dân trong xã đã đi làm ăn xa và sẵn sàng dắt con em mình 
đang ở tuổi đi học theo để chăm sóc, không rút hồ sơ cho nên tỉ lệ học sinh thôi 
học, bỏ học của xã chiếm tỉ lệ khá cao.
Theo công văn 279/CV-SGD&ĐT của Sở GD&ĐT Bạc Liêu ngày 28 tháng 
3 năm 2008 về việc triển khai các biện pháp nhằm hạn chế tình trạng học sinh bỏ 
học. Phòng GD&ĐT Giá Rai cũng ban hành công văn số 58/CV-PGD&ĐT ngày 
02 tháng 4 năm 2008 về tình trạng khắc phục học sinh bỏ học, chán học. Xã Phong 
Thạnh Tây đã ban hành công văn số 02/CV-UBND ngày 19 tháng 02 năm 2010 
xác định nguyên nhân học sinh không đi học và bỏ học giữa chừng do nhiều 
nguyên nhân, trong đó nguyên nhân do học lực yếu, kém đi đến chán, bỏ học là 
nguyên nhân chủ yếu và trực tiếp thuộc trách nhiệm của ngành giáo dục.
Với trách nhiệm của một giáo viên tiểu học, bất cứ người giáo viên chủ 
nhiệm nào cũng mong muốn lớp mình phụ trách suốt từ đầu năm đến cuối năm 
phải đảm bảo về mặt sĩ số cũng như phải đạt yêu cầu về mặt chất lượng học tập. 
Nhưng thực tế vô cùng phức tạp vì đối tượng học sinh rất đa dạng vì mỗi em có 
hoàn cảnh và điều kiện sống khác nhau, nếu không khéo thì khó mà duy trì sĩ số 
lớp đạt như mong muốn. Rút kinh nghiệm trong quá trình làm công tác chủ nhiệm, 
tôi xin được nêu lên Một số kinh nghiệm trong công tác Duy trì sĩ số học sinh để 
chia sẻ cùng quý thầy cô và đồng nghiệp. Đề tài này tập trung giải quyết một số 
vấn đề có tính chất giải pháp như: - Nắm rõ đối tượng học sinh của mình. – Thông 
tin liên lạc với Cha mẹ học sinh. – Giúp đỡ điều kiện học tập cho học sinh. – Các 
hoạt động nâng chất lượng học tập và các hoạt động thu hút học sinh đến trường.
Giải quyết được công tác duy trì sĩ số sẽ giúp chúng ta hạn chế tình trạng 
học sinh bỏ học và thực hiện đúng mục tiêu PCGD tiểu học đúng độ tuổi, góp phần 
xây dựng một xã hội Dân trí – Văn minh – Dân giàu – Nước mạnh.
II. NỘI DUNG
1. Thực trạng: 
Trường TH Phong Thạnh Tây A thuộc xã Phong Thạnh Tây, Huyện Giá Rai, 
Tỉnh Bạc Liêu. Địa bàn trường không hoàn toàn thuộc khu vực thuận lợi. Phần lớn 
các em là con em nhân dân lao động, phải bương chải kiếm sống từng ngày với các 
công việc như: làm mướn, làm thuê, làm vuông,nên các em không được gia đình 
quan tâm đúng mức. Những công việc thường ngày của các em là tự do, tùy tiện; 
không được ai bảo ban, chăm sóc. Bên cạnh đó, việc học ở nhà của các em cũng 
không được ai nhắc nhở, dạy dỗ; Có đôi khi các em không đến lớp vì những lí do 
bâng quơ như: ngủ quên, đi chơi điện tử ở điểm game, cùng trẻ hàng xóm đi đá 
bóng, đi chơi Việc nghỉ học không lí do đã làm ảnh hưởng đến việc duy trì sĩ số 
học sinh hàng buổi và làm giảm chất lượng học tập của các em, sức học của các 
em không tiến bộ thậm chí còn sa sút. Để khắc phục tình trạng trên, trước đây tôi 
thường tiến hành các biện pháp như giảng giải, đàm thoại, gợi mở với những học 
sinh ấy nhưng không thu kết quả tốt.
2. Giải pháp thực hiện:
Trong những năm gần đây, tôi đã tiến hành các công việc sau và thấy thật 
sự có hiệu quả:
a. Nắm hoàn cảnh và đặc điểm gia đình từng học sinh:
Sau ngày tập trung học sinh, tôi cho học sinh làm lí lịch ghi rõ họ tên, 
nghề nghiệp cha mẹ; Hoàn cảnh sinh sống của gia đình: Nắm xem bao nhiêu em có 
hoàn cảnh đủ ăn? bao nhiêu em hộ khó khăn? bao nhiêu em có sổ hộ nghèo? Công 
việc thường ngày của học sinh ở nhà và là đứa con thứ mấy? Ngoài ra, tôi còn trao 
đổi với giáo viên chủ nhiệm của lớp năm trước để nắm rõ hơn về hoàn cảnh gia 
 2 
đình của từng học sinh. Sau đó tôi tập hợp thành một quyển sổ theo dõi, phân loại 
đối tượng học sinh, đặc biệt học sinh có hoàn cảnh khó khăn có nguy cơ bỏ học.
Việc làm này giúp tôi nắm rõ hơn hoàn cảnh từng em để có biện pháp 
giáo dục thích hợp.
b. Nắm chất lượng học tập và hạnh kiểm năm trước:
Trong 2 tuần đầu ôn tập, tôi cho các em ôn lại những bài tập bám sát theo 
kiến thức cơ bản của lớp 5, đồng thời tôi còn xem lại học bạ của các em năm trước 
kết hợp trao đổi với giáo viên chủ nhiệm để nắm sức học của từng em. Việc làm 
này đã giúp tôi lựa chọn biện pháp kèm cặp, uốn nắn phù hợp không để cho các em 
chán nản, bỏ học vì học yếu.
c. Liên lạc với Ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp:
Ở lần họp phụ huynh học sinh đầu năm, phụ huynh lớp đã bầu ra Ban đại 
diện cha mẹ học sinh của lớp. Ban đại diện cha mẹ học sinh đã giúp tôi tạo điều 
kiện cho những em nghèo có đủ sách vở, quần áo trắng, đồng phục thể dục,; 
Cùng tôi tìm đến nhà gia đình những học sinh vắng không phép, vận động các em 
trở lại lớp. Đây là cánh tay đắc lực, hỗ trợ cho tôi trong công tác chủ nhiệm. 
d. Giúp đỡ học sinh có hoàn cảnh khó khăn:
Nắm được một số em có hoàn cảnh nghèo đặc biệt ( cha mẹ đều đi làm 
thuê xa ở với ông bà nội ( ngoại); mồ côi cha ( mẹ)) , tôi rà soát lại xem em nào 
còn thiếu quần áo trắng, đồng phục thể dục, sách vở, đồ dùng học tập, tôi đăng 
kí cho các em được nhận dụng cụ do nhà trường hỗ trợ. Ngoài ra tôi còn kêu gọi 
các em trong lớp dành tặng bạn một số quần áo cũ và tranh thủ sự hỗ trợ từ một số 
phụ huynh có khả năng để trang bị thêm những dụng cụ còn lại cho những em này 
để các em được yên tâm đến trường, không phải mặc cảm vì nhà nghèo. Qua đây 
tôi cũng thấy tình cảm giữa bạn nhà nghèo và bạn khá giả gần gũi nhau hơn.
e. Thành lập Đôi bạn học tập:
Qua nắm được sức học của từng em, tôi lưu ý nhiều đến những em thuộc 
diện Trung bình, Yếu ( được lên lớp). Tôi phân công một em Giỏi hoặc Khá kèm 
một em Trung bình hoặc Yếu và sắp xếp cho 2 em ngồi cùng một bàn. Tôi hướng 
dẫn cho em Giỏi, Khá cách kèm bạn học: Nhắc nhở bạn học bài, xem lại bài; trao 
đổi kinh nghiệm học tập; cách học bài dễ thuộc; cách vận dụng kiến thức đã học 
 3 
vào làm bài tập; hướng dẫn bạn làm bài tập hoặc củng cố kiến thức mà bạn chưa 
hiểu,
Bản thân tôi đầu giờ cũng vào lớp sớm để kiểm tra tập vở, bài làm ở nhà 
của những học sinh Trung bình, Yếu; xem cách thực hiện của đôi bạn học tập như 
thế nào để có những điều chỉnh cho phù hợp hơn.
Qua việc làm trên, tôi thấy tình cảm giữa cô trò đã gắn bó nhau hơn. 
Những em Trung bình, Yếu thường hay nhút nhát, rụt rè nay không còn nữa mà trở 
nên mạnh dạn, tự tin hơn. Từ đó các em càng ham thích đến lớp để hòa nhập với 
bạn bè, việc học của các em ngày càng tiến bộ hơn.
f. Phổ biến nội quy. Gặp gỡ những gia đình học sinh tự ý bỏ học:
Ở tuần đầu tiên, tôi sinh hoạt với học sinh trong lớp rất kĩ về nội quy nhà 
trường, trong đó có phần quy định: Học sinh phải đi học đều và đúng giờ, nghỉ 
học phải có lí do và được cha mẹ xin phép . Và ở lần họp phụ huynh học sinh 
đầu năm, tôi cũng thông báo cho phụ huynh biết về quy định này và nhờ phụ 
huynh hàng ngày theo dõi, nhắc nhở.
Đối với những trường hợp học sinh tự ý bỏ học ( vì cha mẹ đi làm không 
có ở nhà), hết giờ dạy, tôi lập tức đến ngay nhà những em này gặp phụ huynh tìm 
hiểu nguyên nhân và trao đổi cách khắc phục.
Chính nhờ thế mà những học sinh ở lớp tôi chủ nhiệm chỉ nghỉ học 1 ngày 
không phép thì đến hôm sau đi học lại bình thường, suốt nhiều năm liền không có 
hiện tượng học sinh bỏ học giữa chừng.
g. Tổ chức tốt tiết sinh hoạt lớp:
Trong tiết sinh hoạt cuối tuần, sau khi nghe các tổ trưởng báo cáo, tôi cho 
lớp tuyên dương những tổ đạt duy trì sĩ số suốt cả tuần để làm gương cho lớp và 
khen những em có tiến bộ về mặt học tập để các em thấy nhiệm vụ học tập của 
mình và mỗi ngày đến trường thật sự là một ngày vui. 
Đối với những mặt học sinh còn hạn chế, tôi nhắc nhở nhẹ nhàng kèm theo 
hướng dẫn, uốn nắn cho các em để tuần sau các em thực hiện tốt hơn.
Ngoài ra tôi còn nêu gương các anh, chị học sinh những năm trước dù đầu 
năm còn yếu kém nhưng nhờ sự kiên trì, cố gắng đến cuối năm cũng đã đạt loại 
Khá, Giỏi để củng cố lòng tin nơi các em.
 4 
h. Biện pháp tinh thần:
Mỗi ngày bước vào lớp tôi đều quan sát cả lớp, thấy các em có mặt đầy đủ là 
lòng tôi rất vui. Nhất là những hôm thời tiết khắc nghiệt như: mưa, áp thấp nhiệt 
đới, Những hôm ấy, tôi cho lớp hoan nghênh bằng một tràng pháo tay để động 
viên khích lệ tinh thần các em. Trong giờ dạy, tôi đầu tư soạn giảng phân hóa theo 
đối tượng học sinh sao cho phù hợp với trình độ mọi học sinh trong lớp - nhất là 
những em Trung bình, Yếu nhằm kích thích học sinh hứng thú học tập, tiếp thu bài 
nhanh hơn.
Tôi cũng thật sự hòa nhập cùng các em trong giờ dạy hay trò chơi trong học 
tập, tôi thường xuyên tổ chức đố vui qua hình thức Giải ô chữ trong các tiết Ôn tập 
hết chương.
III. KẾT LUẬN
1. Kết quả.
Sau nhiều năm áp dụng cách làm trên. Từ năm học 2011 – 2012 đến cuối 
năm 2013 – 2014, ở lớp tôi chủ nhiệm đạt kết quả như sau:
Năm học Đầu năm Cuối năm Tỉ lệT. số Nữ T. số Nữ
2011 -2012 30 14 30 14 100%
2012 - 2013 27 16 27 16 100%
2013 - 2014 37 19 37 19 100%
 Từ cách làm trên, tôi đã đem trình bày trong tổ, được các thành viên trong 
tổ áp dụng vào công tác chủ nhiệm và nhận thấy việc duy trì sĩ số của toàn khối 
cũng dần đạt kết quả cao.
Năm học Đầu năm Cuối năm Tỉ lệ
Chuyển 
đến
Chuyển
đi
Bỏ học
hẳn
Bỏ địa
phương
T.số Nữ T.số Nữ T.số Nữ T.số Nữ T.số Nữ T.số Nữ
2011 - 2012 84 41 84 41 100% 0 0 0 0 0 0 0 0
2012- 2013 97 42 97 42 100% 0 0 0 0 0 0 0 0
2013- 2014 110 51 110 51 100% 0 0 0 0 0 0 0 0
 Nhìn lại kết quả trên, bản thân tôi rất vui vì mình đã thực hiện đạt cam kết 
Duy trì sĩ số với Ban Giám Hiệu nhà trường và đã hoàn thành được nhiệm vụ của 
một giáo viên chủ nhiệm.
Đối với học sinh: Đã tạo niềm tin nơi các em, em nào cũng ham thích học 
tập, gắn bó với trường lớp hơn.
 5 
Đối với trường, ngành: Góp phần cùng cấp trên làm phong phú thêm kinh 
nghiệm công tác, phổ biến cho các khối áp dụng thì thiết nghĩ sẽ giảm thiểu tình 
trạng học sinh bỏ học.
Người giáo viên chủ nhiệm phải thấy việc thực hiện duy trì sĩ số là thực hiện 
tốt chỉ thị  của Tỉnh ủy Bạc Liêu và chỉ thị của Huyện uỷ Giá Rai về việc hạn 
chế tình trạng học sinh bỏ học trên địa bàn Tỉnh Bạc Liêu và Huyện Giá Rai.
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm về công tác duy trì sĩ số là đề tài không mới, 
tuy nhiên có những kinh nghiệm đã đi vào lối mòn hoặc thụ động đã được lập đi 
lập lại – cho nên bản thân dù thực hiện đề tài cũ nhưng mong muốn có những nét 
mới, có những hiệu quả thiết thực hơn trong tình hình hiện nay.
Công tác duy trì sĩ số là một nhiệm vụ thường xuyên, dù đứng ở vị trí nào ta 
phải quan tâm thực hiện nghiêm túc vấn đề này, phải vận dụng sáng tạo, linh hoạt, 
năng động trong thực tế; Kết hợp nhiều giải pháp để thực hiện tốt công tác này.
Ngoài ra, để công tác duy trì sĩ số học sinh đạt hiệu quả, người giáo viên chủ 
nhiệm cần phải có cái tâm đối với mọi học sinh, phải hiểu hoàn cảnh từng học sinh 
để có biện pháp giúp đỡ, tạo điều kiện cho các em ham thích học tập, thích thầy cô, 
thích bạn bè.
Việc chống lưu ban bỏ học là nâng cao hiệu quả công tác PCGDTH, là góp 
phần nâng cao dân trí là nền tảng ban đầu đào tạo con người mới phát triển về mọi 
mặt, tham gia vào việc thực hiện công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước, xây 
dựng nước nhà ngày càng giàu mạnh.
Để thực hiện tốt công tác duy trì sĩ số ở trường tiểu học, bên cạnh sự cố gắng 
của bản thân còn phải có sự hỗ trợ của nhà trường, gia đình và các lực lượng xã 
hội.
2. Những bài học kinh nghiệm:
Qua những việc đã làm, bản thân tôi đã rút ra cho mình bài học kinh 
nghiệm quý báu mà người giáo viên cần phải có và phải thực hiện:
Phải thật sự yêu nghề, yêu trẻ; gần gũi, yêu thương trẻ; hiểu biết tâm tư 
nguyện vọng của trẻ; xem trẻ như người thân trong gia đình.
Phải nhạy bén trong mọi tình huống và xử lí tình huống đúng lúc, kịp thời 
và có hiệu quả.
 6 
Phải kiên trì, nhẫn nại và chịu khó thì mới không bó tay trước mọi thử 
thách và mới thành công.
Thường xuyên liên hệ với phụ huynh học sinh để có được sự hỗ trợ kịp 
thời và đúng lúc.
Phải tôn trọng những thành tích dù nhỏ của học sinh để kịp thời động viên, 
khích lệ.
3. Đề xuất, kiến nghị : Không
Trên đây là những kinh nghiệm nhỏ mà tôi đã đúc kết được trong quá trình 
làm công tác chủ nhiệm lớp. Xin nêu ra để cùng quý thầy cô và đồng nghiệp trao 
đổi, đóng góp để giúp tôi hoàn thiện hơn trong công tác chủ nhiệm và giảng dạy 
trong thời gian tới. 
 Phong Thạnh Tây, ngày 15 tháng 4 năm 2014
 Người viết
 Lê Thu Tiên 
 7