Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp phát huy năng lực và nâng cao hứng thú cho học sinh qua hoạt động khởi động trong dạy học môn Toán

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BẮC NINH
 TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ YÊN PHONG
 BÁO CÁO
BIỆN PHÁP PHÁT HUY NĂNG LỰC VÀ NÂNG CAO HỨNG THÚ CHO 
HỌC SINH QUA HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG TRONG DẠY HỌC MÔN 
 TOÁN 
 Họ và tên: Vũ Thị Nhàn
 Môn giảng dạy: Toán
 Trình độ chuyên môn: Cử nhân
 Chức vụ: Giáo viên
 Đơn vị công tác: Trường THCS Yên Phong
 Yên Phong, ngày tháng năm 2020 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
 Đổi mới phương pháp dạy học đã và đang được Ngành Giáo dục nói chung 
và cá nhân các giáo viên nói riêng nỗ lực thực hiện, nhằm tích cực hóa hoạt động 
của học sinh, lấy người học làm trung tâm, tập trung vào việc phát triển năng lực 
của người học từ đó hình thành ở học sinh khả năng tự học, tư duy tích cực, độc 
lập và sáng tạo.
 Trên cơ sở đó các quy trình lên lớp được đầu tư hơn về chiều sâu, các hoạt 
động dạy học được phân tách một cách rõ ràng và chi tiết về mục tiêu, phương 
pháp và cách thức tổ chức, trong đó hoạt động khởi động đã được nhìn nhận nhìn 
nhận đúng với vai trò của nó.
 Câu hỏi đặt ra là: “ Tại sao hoạt động khởi động lại quan trọng? ”.
Hoạt động khởi động phù hợp và tích cực sẽ:
- Giúp học sinh hứng thú, chú ý và tham gia ngay từ những phút đầu của bài học.
- Giúp học sinh có cơ hội làm quen với các thuật ngữ, từ khóa ngay từ khi bắt đầu 
bài học.
- Phát huy được năng lực ở học sinh: năng lực giao tiếp, hợp tác, thuyết trình
- Tạo tâm thế thoải mái và kích thích tính tò mò của học sinh.
- Giúp giáo viên giới thiệu bài học một cách nhẹ nhàng, hấp dẫn.
- Giúp giáo viên sử dụng thời gian hiệu quả.
 Với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học, phát 
huy tính tích cực và nâng cao hứng thú trong học toán cho học sinh tôi xin viết 
báo cáo “ Phát huy năng lực và nâng cao hứng thú cho học sinh qua hoạt động 
khởi động trong dạy học môn Toán”. rèn luyện các kĩ năng. Chính vì vậy GV cần sử dụng linh hoạt các kĩ thuật dạy 
 học để thiết kế các hoạt dộng học tập một cách phù hợp và sáng tạo. 
 Với năm hoạt động học trong một tiết học thì hoạt động khởi động là hoạt 
 động đầu tiên được thực hiện nhằm tạo tình huống xuất phát, những vấn đề mà ở 
 đó người học cần huy động các kiến thức hiện có, những kinh nghiệm, vốn sống 
 của mình để nhận ra vấn đề cần giải quyết. Hoạt động này chiếm thời lượng tương 
 đối ít so với các hoạt động khác song hoạt động này giữ vai trò quan trọng không 
 thể coi nhẹ. Tùy thuộc vào đặc điểm môn học, tùy từng đối tượng học sinh, tùy 
 vào điều kiện cơ sở vật chất giáo viên có thể thiết kế hoạt động khởi động cho phù 
 hợp với muc tiêu của từng tiết dạy.
 Dưới đây là một số biện pháp tổ chức hoạt động khởi động cho một tiết học 
 nói chung.
- Biện pháp 1: Khởi động tiết học bằng cách mở rộng điều kiện của bài toán đã có.
- Biện pháp 2; Khởi động tiết học bằng cách đưa ra hai bài toán trái ngược.
- Biện pháp 3: Khởi động tiết học bằng cách xuất phát từ bài toán thực tế.
- Biện pháp 4: Khởi động tiết học bằng cách tìm sai lầm trong lời giải và để sửa 
 được sai lầm đó đòi hỏi phải mở rộng kiến thức đang có.
- Biện pháp 5: Khởi động tiết học bằng phương pháp lật ngược vấn đề.
- Biện pháp 6: Khởi động tiết học bằng việc xem xét vấn đề tương tự.
 2.2 Một số phương thức thực hiện hoạt động khởi động điển hình 
 2.2.1 Khởi động tiết học thông qua các hoạt động tập thể.
 Tùy vào nội dung của tiết học, giáo viên có thể thiết kế hoạt động khởi động bằng 
 một số trò chơi như:
 2.2.1.1 Trò chơi tiếp sức: 
 Giáo viên chuẩn bị trước một số câu hỏi hoặc bài tập nhỏ và tổ chức lớp 
 thành hai hay nhiều nhóm được phân công nhiệm vụ giống nhau (hoặc tương tự 
 nhau). Yêu cầu đặt ra là mỗi thành viên trong nhóm đều phải tham gia vào hoạt 
 động này một cách tích cực để hoàn thành nhiệm vụ trong thời gian ngắn nhất và 
 chính xác nhất.
 Qua trò chơi này học sinh sẽ tăng cường năng lực hợp tác và tăng sự đoàn 
 kết giữa các thành viên trong lớp đồng thời kích thích tư duy toán học của học 
 sinh để bước vào tiết học với một tinh thần thoải mái và hứng thú.
 2.2.1.2 Trò chơi lật mảnh ghép đoán hình nền. 3.1 Mô tả một số hoạt động khởi động trong chương 2 Đại số Toán 7 và 
chương 2 hình học 7. 
3.1.1 Tiết 22: Đại lượng tỉ lệ thuận
 Thời Hoạt động HS - GV Nội dung bài dạy
 gian
 10 HĐ 1. Khởi động
 phút Mục tiêu:
 - Hình thành những mô hình thực tế dẫn đến khái niệm đại lượng tỉ 
 lệ thuận.
 Phương pháp: Hoạt động nhóm
 Hình thức: Nhóm 2 HS
 - Nhiệm vụ: VD1: Bài toán tính chu vi 
 1. HS thảo luận nhóm. hình vuông.
 2. Cử đại diện nhóm lên trình bày Cho biết độ dài một cạnh của 
 kết quả hoạt động của nhóm mình. hình vuông. Hãy tính chu vi của 
 3. Các thành viên trong nhóm hoặc hình vuông với độ dài cạnh 
 các thành viên khác nhận xét, bổ tương ứng vào ô trống dưới 
 sung. đây:
 - Đáp án: 
 VD1:
 Cạnh 2 3 4 5 6 Cạnh 2 3 4 5 6
 (cm) (cm)
 Chu 8 12 16 20 24 Chu 
 vi vi 
 (cm) (cm)
 Đáp án: VD2: Bài toán trả tiền taxi.
 VD2: Một người đi xe taxi, biết rằng 
 mỗi km người đó phải trả lái xe 
 9 nghìn đồng. Hãy điền số tiền 
 phải trả tương ứng với số km đã 
 đi vào bảng sau:
 Quãng 10 11 12 13 14 Quãng 10 11 12 13 14
 đường đường 
 (km) (km)
 Số 90 99 108 117 126 Số 
 tiền tiền 
 (nghìn (nghìn 
 đồng) đồng)
 GV: Nhận xét và kết luận hoạt 
 động 1 của các nhóm và nêu vấn 
 đề để dẫn tới định nghĩa đại lượng 
 tỉ lệ thuận. Hoạt động 1 góp phần giúp học sinh phát triển năng lực mô hình hóa toán 
 học thông qua bài toán thực tiễn, năng hợp tác thông qua hoạt động tách 
 nhóm và phát triển tư duy cũng như sự nhanh nhẹn của học sinh.
3.1.3 Tiết 29: Hàm số
 Thời Hoạt động HS - GV Nội dung bài dạy
 gian
 10 HĐ 1. Khởi động
 phút Mục tiêu:
 - Hình thành những mô hình thực tế dẫn đến khái niệm hàm số.
 Phương pháp: Hoạt động nhóm
 Hình thức: Nhóm 4 - 5 HS
 - Nhiệm vụ: VD1: Bài toán sản xuất.
 1. HS thảo luận nhóm. Một xí nghiệp may với năng 
 2. Cử đại diện nhóm lên trình bày kết xuất lao động là 30 chiếc 
 quả hoạt động của nhóm mình. áo/giờ. Hãy điền các dữ liệu 
 3. Các thành viên trong nhóm hoặc vào bảng dưới đây:
 các thành viên khác nhận xét, bổ 
 sung. Thời gian 1 2 3 4 x 
 - Đáp án: (giờ) x>0
 VD1: Số sản 
 Thời 1 2 3 4 x phẩm(áo)
 gian x>0
 (giờ)
 Số sp 30 60 90 120 30x
 (áo)
 Đáp án: VD2: Bài chuyển động.
 VD2: Một người đi ô tô chuyển động 
 đều từ A đến B với vận tốc 
 Thời 2 3 4 5 x 40km/h. Hãy tính quãng 
 gian đường đi được tương ứng với 
 (giờ) thời gian và điền vào bảng 
 Quãng 80 120 160 200 40x sau:
 đường Thời 2 3 4 5 x
 ( km) gian 
 (giờ)
 Quãng 
 đường
 ( km) 
 GV: Nhận xét và kết luận hoạt động 
 1 của các nhóm và nêu vấn đề để dẫn 
 tới định nghĩa đại lượng tỉ lệ thuận. Vị trí ô tính F7 là: cột F và hàng 
 7.
 GV: Nhận xét và kết luận hoạt 
 động 1 của các học sinh và nêu 
 vấn đề để dẫn tới khái niệm mặt 
 phẳng tọa độ.
 - Ngoài ra HS có thể tự lấy ví dụ Quan sát và cho biết vị trí ô tính 
 về vị trí chỗ ngồi của mình trong trên màn hình excel?
 lớp, hoặc vị trí để xe trong nhà để 
 xe
 Hoạt động 1 góp phần giúp học sinh phát triển năng lực mô hình hóa toán 
 học thông qua các bài toán thực tiễn, năng hợp giao tiếp thông qua việc phát 
 biểu ý kiến của cá nhân trước tập thể lớp.
3.1.5 Tiết 35: Đồ thị của hàm số y  ax (a  0) 
 TG Hoạt động HS - GV Nội dung bài dạy
 10 HĐ 1. Khởi động
 phú Mục tiêu:
 t - Hình thành những mô hình thực tế dẫn đến khái niệm đồ thị của hàm 
 số.
 Phương pháp: Trò chơi: “ Ai nhanh hơn”
 Hình thức: Nhóm 3 – 5 HS.
 - Nhiệm vụ: VD1: Trên mặt phẳng tọa độ cho 
 1. Mỗi dãy cử ra hai đội chơi, các điểm đã được đánh dấu. Em hãy 
 mỗi đội chơi có 3 bạn. Mỗi bạn đặt các điểm vào đúng vị trí tương 
 sẽ chọn và dán tọa độ vào đúng ứng trên mặt phẳng tọa độ.
 với điểm đã được chấm trước 
 trên mặt phẳng tọa độ. Đội nào 
 xong trước và chính xác sẽ là 
 đội chiến thắng. ( chú ý bạn sau 
 có thể sửa sai cho bạn tước của 
 đội mình).
 Thời gian tối đa cho mỗi đội là 
 2 phút.
 2. Các thành viên còn lại trong 
 dãy sẽ theo dõi hoạt động của 
 nhóm mình để hỗ trợ, đồng thời 
 theo dõi, quan sát kết quả của 
 nhóm bạn để nhận xét.
 - Đáp án: