Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp dạy bài thực hành môn Hóa học

a – Chương trình bộ môn hoá học.

 Theo chương trình đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường và đổi mới sách giáo khoa hiện nay, việc sử dụng TBDH trong các tiết học giữ vai trò hết sức quan trọng để đem lại hiệu quả cao trong quá trình dạy học. Bộ môn Hoá học là một trong các bộ môn mà việc sử dụng thiết bị dạy học trong các tiết học, đặc biệt là trong các tiết thực hành cần phải thực hiên thường xuyên theo phân phối chương trình bộ môn.

b - Yêu cầu đổi mới phương pháp giáo dục.

 Bộ môn hoá học là môn khoa học thực nghiệm, các kiến thức đem đến cho người học được rút ra từ các thí nghiệm thực tiễn, nhất là qua các tiết thực hành hoá học. Một trong các phương pháp giáo dục hiện nay là phương pháp lấy học sinh làm trung tâm, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh và để phương pháp này đạt hiệu quả là học sinh cần trực tiếp tham gia vào việc sử dụng TBDH trong các giờ lên lớp trong đó có giờ thực hành ở phòng học bộ môn.

 

doc8 trang | Chia sẻ: sangkien | Lượt xem: 1851 | Lượt tải: 5Download
Bạn đang xem tài liệu "Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp dạy bài thực hành môn Hóa học", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Môc lôc
 Trang 
 PhÇn I: Lý do chän ®Ò tµi 2 
 PhÇn II: Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi 2 
 PhÇn III: Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3 
 PhÇn IV: Giíi h¹n chuyªn ®Ò 3 
 PhÇn V: C¬ së nghiªn cøu 4 - 5 
 PhÇn VI: Néi dung 5 - 6 - 7
 PhÇn VII: KÕt luËn 7
 PhÇn VIII: Tµi liÖu tham kh¶o 8
I - Lý do chän ®Ò tµi
1 – Lý do kh¸ch quan.
a – Ch­¬ng tr×nh bé m«n ho¸ häc.
 Theo ch­¬ng tr×nh ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc trong nhµ tr­êng vµ ®æi míi s¸ch gi¸o khoa hiÖn nay, viÖc sö dông TBDH trong c¸c tiÕt häc gi÷ vai trß hÕt søc quan träng ®Ó ®em l¹i hiÖu qu¶ cao trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Bé m«n Ho¸ häc lµ mét trong c¸c bé m«n mµ viÖc sö dông thiÕt bÞ d¹y häc trong c¸c tiÕt häc, ®Æc biÖt lµ trong c¸c tiÕt thùc hµnh cÇn ph¶i thùc hiªn th­êng xuyªn theo ph©n phèi ch­¬ng tr×nh bé m«n.
b - Yªu cÇu ®æi míi ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc.
 Bé m«n ho¸ häc lµ m«n khoa häc thùc nghiÖm, c¸c kiÕn thøc ®em ®Õn cho ng­êi häc ®­îc rót ra tõ c¸c thÝ nghiÖm thùc tiÔn, nhÊt lµ qua c¸c tiÕt thùc hµnh ho¸ häc. Mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc hiÖn nay lµ ph­¬ng ph¸p lÊy häc sinh lµm trung t©m, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh vµ ®Ó ph­¬ng ph¸p nµy ®¹t hiÖu qu¶ lµ häc sinh cÇn trùc tiÕp tham gia vµo viÖc sö dông TBDH trong c¸c giê lªn líp trong ®ã cã giê thùc hµnh ë phßng häc bé m«n.
c – Môc tiªu gi¸o dôc.
 Môc tiªu chung cña sù nghiÖp gi¸o dôc hiÖn nay lµ n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc båi d­ìng nh©n tµi. Häc sinh n¾m v÷ng kiÕn thøc, lµm chñ kiÕn thøc vµ biÕt vËn dông kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tiÔn cuéc sèng. Tr­íc hÕt Häc sinh ph¶i lµm chñ ®­îc c¸c kiÕn thøc rót ra tõ c¸c bµi thùc hµnh. V× ®©y lµ c¬ së ®Ó häc sinh cã thÓ tù nghiªn cøu, t×m tßi ph¸t hiÖn c¸c kiÖn thøc ho¸ häc sau nµy vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c.
2 – Lý do chñ quan.
a – Yªu cÇu trong nhµ tr­êng. 
 HiÖn nay viÖc sö dông TBDH vµo c¸c tiÕt häc lµ mét trong c¸c yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu cña ch­¬ng tr×nh ®æi míi ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc trong nhµ tr­êng.
b – Yªu cÇu bé m«n. 
 M«n Ho¸ ho¸ häc lµ m«n khoa häc thùc nghiÖm, viÖc d¹y häc c¸c tiÕt thùc hµnh gãp phÇn hÕt søc quan träng gióp Häc sinh lÜnh héi kiÕn thøc mét c¸ch biÖn chøng, tr¸nh t×nh tr¹ng häc thuéc, m¸y mãc, siªu h×nh. §©y còng lµ yªu cÇu x¸c ®¸ng cña häc sinh bËc Phæ th«ng nãi chung vµ bËc THCS nãi riªng.
c – C¬ së vËt chÊt cña phßng häc bé m«n.
 §¶m b¶o cho thÇy vµ trß thùc hiÖn ®­îc c¸c tiÕt häc thùc hµnh mét c¸ch hiÖu qu¶.
II – Môc ®Ých nghiªn cøu.
1 - §¸p øng yªu cÇu bé m«n.
 TiÕt Thùc hµnh ho¸ häc lµ kh«ng thÓ thiÕu trong ch­¬ng tr×nh bé m«n ho¸ häc nãi chung. Môc ®Ých nghiªn cøu chuyªn ®Ò: “Ph­¬ng ph¸p d¹y bµi thùc hµnh ho¸ häc” cña c¸ nh©n ng­êi viÕt nh»m ®¸p øng tèt h¬n n÷a yªu cÇu bé m«n trong nhµ tr­êng, gióp häc sinh lÜnh héi kiÐn thøc tèt h¬n, ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn h¬n.
2 – Båi d­ìng chuyªn m«n.
 Tù båi d­ìng kiÕn thøc, n©ng cao chuyªn m«n theo yªu cÇu chung vÒ båi d­ìng chuyªn m«n th­êng xuyªn, tõ ®ã n©ng cao hÊt l­îng gi¶ng d¹y bé m«n Ho¸ häc trong nhµ tr­êng THCS.
III – Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu.
1 – Dùa trªn c¸c tiÕt d¹y – häc thùc hµnh trong nhµ tr­êng: 
 XuÊt ph¸t tõ c¸c tiÕt thùc hµnh ®Ó cã ®­îc hiÓu biÕt, n¾m ®­îc c¸c yªu cÇu kh¸ch quan, chñ quan ®Ó vËn dông vµo tiÕt d¹y mét bµi thùc hµnh cô thÓ. N¾m b¾t ®­îc kü n¨ng thùc hµnh cña häc sinh, hiÓu biÕt cña häc sinh gióp cho viÖc gi¶ng d¹y mét bµi thùc hµnh cã ®­îc hiÑu qu¶ cao h¬n.
2 – C¬ së lÝ luËn.
 Häc sinh nhËn thøc c¸c vÊn ®Ò khoa häc theo nhiÒu con ®­êng kh¸c nhau, nh­ng tùu chung lµ: Tõ trùc quan ®Õn t­ duy vµ tõ t­ duy trë l¹i viÖc ¸p dông c¸c kiÕn thøc vµo trong thùc tÕ. §ã lµ con ®­êng biÖn chøng duy vËt , vµ viÖc thùc hµnh ho¸ häc kh«ng thÓ n»m ngoµi quy luËt ®ã.
IV – Giíi h¹n chuyªn ®Ò.
 Do khu«n khæ ®Ò tµi, ®ång thêi ®Ó viÖc nghiªn cøu chuyªn ®Ò ®­îc chuyªn s©u h¬n, t«i chØ xin phÐp giíi h¹n nghiªn cøu ph­¬ng ph¸p d¹y mét bµi thùc hµnh ho¸ häc thuéc ch­¬ng tr×nh m«n Ho¸ häc líp 9.
V – C¬ së nghiªn cøu.
1 – XuÊt ph¸t tõ ch­¬ng tr×nh bé m«n ho¸ häc nãi chung vµ c¸c bµi thùc hµnh ho¸ häc khèi 9 nãi riªng. Theo Ph©n phèi ch­¬ng tr×nh m«n hãa häc líp 9 cña Bé GD&DDT. m«n hãa häc 9 cã c¸ bµi thùc hµnh hãa häc sau:
Bµi thùc hµnh 1: 
 “Bµi 7. Thùc hµnh: TÝnh chÊt hãa häc cña «xit vµ axit” (TiÕt 9)
Bµi thùc hµnh 2:
 “Bµi 14. Thùc hµnh: TÝnh chÊt hãa häc cña Baz¬ vµ muèi” (TiÕt 19)
Bµi thùc hµnh 3: 
 “Bµi 23. Thùc hµnh: TÝnh chÊt hãa häc cña Nh«m vµ s¾t” (TiÕt 29)
Bµi thùc hµnh 4:
 “Bµi 33. Thùc hµnh: TÝnh chÊt hãa häc cña Phi kim vµ hîp chÊt cña chóng” 
 (TiÕt 42) 
Bµi thùc hµnh 5: 
 “Bµi 43. Thùc hµnh: TÝnh chÊt hãa häc cña Hi®rocacbon” (TiÕt 53)
Bµi thùc hµnh 6: 
 “Bµi 49. Thùc hµnh: TÝnh chÊt hãa häc cña R­îu vµ axit” (TiÕt 60)
Bµi thùc hµnh 7: 
 “Bµi 55. Thùc hµnh: TÝnh chÊt hãa häc cña Gluxit” (TiÕt 67)
2 – Mét sã kiÕn thøc vÒ phßng thùc hµnh hãa häc.
a – Nguyªn t¾c an toµn.
 + B¶o qu¶n: Phßng thùc hµnh hãa häc ph¶o ®¶m b¶o an toµn hãa chÊt, ch¸y næ ®éc h¹i.
 + Sö dông: Ng­êi d¹y vµ ng­êi häc n¾m v÷ng thao t¸c thùc hµnh, tr¸nh g©y tai n¹n trong tiÕt thùc hµnh.
 + Cã hiÓu biÕt tèi thiÓu vÒ c¸ch xö lÝ khi cã s¬ suÊt x¶y ra.
b) Ph©n lo¹i hãa chÊt (C¨n cø vµo tr¹ng th¸i tån tr¹i ë ®iÒu kiÖn th­êng, hãa chÊt ®­îc ph©n thµnh c¸c lo¹i chÝnh sau).
 + Hãa ChÊt láng: N­íc, c¸c dung dÞch axit(HCl,H2SO4, CH3COOH), dung dÞch Brom, R­îu CH3CH2OH,...
 + Hãa chÊt R¾n: Kim lo¹i (Fe, Al, Cu, Zn, Na,...), Muèi khan (CaCO3, Na2CO3, KMnO4,...). Baz¬ (NaOH), oxit baz¬ (CaO),...
 + Hãa chÊt khÝ: Sinh ra khi tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, cã thÓ g©y ch¸y næ, ®éc h¹i ( khÝ: Cl2, CO2, SO2, H2,...)
c- Ph©n lo¹i dông cô:
 + Dông cô thñy tinh: èng nghiÖm, cèc, èng sinh hµn, èng dÉn khÝ, b×nh thñy tinh,...
 + Dung cô b»ng kim lo¹i: Gi¸ thÝ nghiÖm, kÑp s¾t,...
 + Dông cô b»ng gç: KÑp gç, gi¸ èng nghiÖm,... 
VI – Néi dung chuyªn ®Ò.
 Ph­¬ng ph¸p d¹y bµi thùc hµnh: TÝnh chÊt hãa häc cña Baz¬ vµ axit
1- ChuÈn bÞ dông cô vµ hãa chÊt (§¶m b¶o cho 5 nhãm Häc sinh lµm thÝ nghiÖm).
a – Dông cô.
 + èng nghiÖm nhá : 5 x 6 = 30
 + èng nhá giät : 10 x 6 = 60
 + Gi¸ èng nghiÖm : 1 x 6 = 6
 + Cèc ®ùng hãa chÊt: 7 x 6 = 42
 + B×nh ®ùng hãa chÊt: 2 x 6 = 12
 + GiÊy thÊm
b – Hãa chÊt.
 + N­íc cÊt.
 + Dung dÞch axit: HCl, H2SO4
 + Dung dÞch muèi: FeCl3, CuSO4, BaCl2, Na2SO4.
 + Dung dÞch NaOH
c – PhiÕu häc tËp: 6 (phiÕu)
d – MÉu b¶n t­êng tr×nh: 6 (b¶n)
2 - TiÕn tr×nh lªn líp
Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña Häc sinh
1) TÝnh chÊt hãa häc cña baz¬.
 * ThÝ nghiÖm 1: Natrih®roxit t¸c dông víi muèi (S¾t III clorua). 
 * ThÝ nghiÖm 2: §ång II h®roxit t¸c dông víi axit (HCl) 
+ H§ 1: GV H­íng dÉn thao t¸c, c¸c b­íc tiÕn hµnh thÝ nghiÖm 1.
- Nhá vµi giät dd NaOH vµo èng nghiÖm chøa 1ml dd FeCl3
- L¾c nhÑ, quan s¸t hiÖn t­îng.
- Gi¶i thÝch, viÕt ptp­ x¶y ra vµo phiÕu häc tËp.
+ H§ 1: GV H­íng dÉn thao t¸c, c¸c b­íc tiÕn hµnh thÝ nghiÖm 2.
- Cho mét Ýt Cu(OH)2 vµo èng nghiÖm, nhá vµi giät dd HCl vµo.
- L¾c nhÑ, quan s¸t hiÖn t­îng.
- Gi¶i thÝch, viÕt ptp­ x¶y ra vµo phiÕu häc tËp.
- Chó ý: axit HCl g©y báng ra, cÇn chó khi taho t¸c thÝ nghiÖm.
GV yªu cÇu c¸c nhãm khi thùc hiÖn xong b¸o cho GV biÕt, c¸c nhãm cö ®¹i diÖn b¸o c¸c kÕt qu¶ tr­íc líp.
- Häc sinh tiÕn hµnh thÝ nghiÖm.
- Quan s¸t hiÖn t­îng x¶y ra.
- Gi¶i thÝch vµ viÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng vµo phiÕu häc tËp.
3NaOH + FeCl3 Fe(OH)3 + 3NaCl
 (dd) (dd) (r: n©u ®á) (dd)
- Häc sinh tiÕn hµnh thÝ nghiÖm.
- Quan s¸t hiÖn t­îng x¶y ra.
- Gi¶i thÝch vµ viÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng vµo phiÕu häc tËp.
Cu(OH)2 + 2HCl CuCl2 + 2H2O
 (dd) (dd) (dd: xanh) (l)
2) TÝnh chÊt hãa häc cña muèi.
 * ThÝ nghiÖm 3 : §ång II sunfat t¸c dông víi kim lo¹i 
+ H§ 3: GV H­íng dÉn thao t¸c, c¸c b­íc tiÕn hµnh thÝ nghiÖm 3.
- Ng©m mét l¸ Nh«m s¹ch èng nghiÖm cã chøa 1ml dd CuSO4.
- §Ó trªn gi¸ èng nghiÖm mét thêi gian. 
- Sau ®ã tiÕn hµnh c¸c thÝ nghiÖm tiÕp theo.
- Häc sinh tiÕn hµnh thÝ nghiÖm.
 * ThÝ nghiÖm 4 : Dung dÞch Bari clorua t¸c dông víi dung dÞch muèi (Na2SO4). 
 * ThÝ nghiÖm 3 : Dung dÞch Bari clorua t¸c dông víi dung dÞch axit (H2SO4). 
+ H§ 4: GV H­íng dÉn thao t¸c, c¸c b­íc tiÕn hµnh thÝ nghiÖm 4.
- Nhá vµi giät dd BaCl2 vµo èng nghiÖm chøa 1ml dd CuSO4
- Quan s¸t hiÖn t­îng.
- Gi¶i thÝch, viÕt ptp­ x¶y ra vµo phiÕu häc tËp.
+ H§ 5: GV H­íng dÉn thao t¸c, c¸c b­íc tiÕn hµnh thÝ nghiÖm 5.
- Nhá vµi giät dd BaCl2 vµo èng nghiÖm chøa 1ml dd H2SO4
- Quan s¸t hiÖn t­îng.
- Gi¶i thÝch, viÕt ptp­ x¶y ra vµo phiÕu häc tËp.
GV: Yªu cÇu HS quay trë l¹i quan s¸t hiÖn t­îng x¶y ra cña thÝ nghiÖm 3, Gi¶i thÝch, viÕt ptp­ x¶y ra vµo phiÕu häc tËp.
- Häc sinh tiÕn hµnh thÝ nghiÖm.
- Quan s¸t hiÖn t­îng x¶y ra.
- Gi¶i thÝch vµ viÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng vµo phiÕu häc tËp.
BaCl2 + CuSO4 BaSO4 + CuCl2
 (dd) (dd) (r: tr¾ng) (dd)
- Häc sinh tiÕn hµnh thÝ nghiÖm.
- Quan s¸t hiÖn t­îng x¶y ra.
- Gi¶i thÝch vµ viÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng vµo phiÕu häc tËp.
BaCl2 + H2SO4 BaSO4 + 2HCl
 (dd) (dd) (r: tr¾ng) (dd)
- Quan s¸t hiÖn t­îng x¶y ra.
- Gi¶i thÝch vµ viÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng vµo phiÕu häc tËp.
2Al + 3CuSO4 Al2(SO4)3 + 3Cu
 (dd) (dd) (dd) (r: ®á) 
3 – Yªu cÇu Häc sinh:
 + ViÕt t­êng trinh theo mÉu.
 + VÖ sinh phßng häc, dông cô, hãa chÊt.
VII – KÕt luËn
 C¨n cø vµo môc tiªu gi¸o dôc vµo yªu gi¶ng d¹y bé m«n hãa häc trong nhµ tr­êng, viÖc gi¶ng d¹y thùc hµnh hãa häc ®· gãp mét vai trß quan träng nh»m n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y m«n hãa häc ë khèi 9 nãi riªng vµ m«n hãa häc toµn cÊp THCS nãi chung. Thùc hiÖn tèt c¸c tiÕt d¹y thùc hµnh sÏ gióp häc sinh lÜnh héi kiÕn thøc mét c¸ch chñ ®éng, s¸ng t¹o, lµm chñ ®­îc thao t¸c thÝ nghiÖm, cã vèn hiÓu biÕt thùc tiÔn tõ ®ã vËn dông vµo viÖc g¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng trong cuéc sèng.
VIII – Tµi liÖu tham kh¶o
 1. S¸ch gi¸o khoa hãa häc 9.
 2. Danh s¸ch sö dông TBDH tèi thiÓu.
 3. S¸ch gi¸o viªn hãa häc 9.
 4. Ph©n phèi ch­¬ng tr×nh bé m«n hãa häc 9.
 5. Bµi d¹y mÉu trªn ®Üa VCD cña Bé GD&DDT.

File đính kèm:

  • docSKKNPPDAY_BAI_THUC_HANH.doc
Sáng Kiến Liên Quan