Sáng kiến kinh nghiệm Một vài ý kiến về việc khai thác chi tiết trong văn xuôi tự sự

I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI :

Trong tác phẩm văn xuôi tự sự, nếu cốt truyện là thân cây thì chi tiết là hoa lá

cành , chi tiết nghệ thuật tạo nên thần thái tác phẩm. Tài năng của nhà văn

thường bộc lộ qua việc sử dụng chi tiết. Nhà văn Tô Hoài cho rằng nhà văn có thể

“bịa” ra cốt truyện nhưng chi tiết phải có từ đời sống, ở khả năng ghi nhận, từng

trải của nhà văn.

Những tác phẩm văn xuôi tự sự được đưa vào giảng dạy trong chương trình

THPT là những sáng tạo tinh thần độc đáo của các nghệ sĩ. Mỗi tác phẩm mang sắc

thái riêng như một kho báu vừa lộ thiên, vừa bí mật. Nhiệm vụ của người giáo

viên là giúp học sinh biết cách mở và khám phá kho báu đó, nhất là phần chìm.

Phải làm sao để nút tín hiệu chi tiết nghệ thuật ấy bật sáng. Nhưng bắt đầu từ đâu,

như thế nào? thì đòi hỏi sự khéo léo tìm tòi, sáng tạo của người giáo viên. Việc

khai thác một tác phẩm giống như mở, đột phá cửa khẩu trận công đồn. Nếu mở

đúng, mở khéo sẽ tạo ra thế chẻ tre. Ngược lại có thể thất bại

Qua thực tế giảng dạy và dự giờ đồng nghiệp trong trường THPT Nguyễn Đình

Chiểu, tôi quan sát thấy một số học sinh khi cảm nhận tác phẩm văn xuôi tự sự còn

mơ hồ, dàn trải, chưa sâu. Khi chấm bài làm văn của học sinh, nhiều bài viết khá

hời hợt, chưa có điểm nhấn, nhiều em giải quyết vấn đề một cách chung chung

hoặc bắt chước một cách thái quá những kiến thức trong các sách tham khảo mà ít

chịu suy nghĩ tìm tòi. Hay vẫn còn có em thuật lại hoặc tóm tắt tác phẩm, thậm chí

có trường hợp “bịa”, hiểu sai lệch ý đồ của nhà văn.

Tôi đã đi tìm lời giải đáp cho những vấn đề trên, nhận thấy nguyên nhân là do

các tác phẩm văn xuôi tự sự dung lượng khá dài, không có thời gian đọc trên lớp.

Học sinh phải tự giác đọc tác phẩm và soạn bài ở nhà. Tuy nhiên do một số em

lười biếng, chưa kiên nhẫn, còn nôn nóng nên đọc qua loa, thậm chí chưa đọc, vì

thế chưa nắm được cái “cốt” của tác phẩm. ên cạnh đó, việc giảng dạy tác phẩm

tự sự ở một vài giáo viên chưa thực sự có nhiều cải tiến, đổi mới phương pháp. Khi

khai thác tác phẩm còn lung túng, bởi phải chạy đua với lượng thời gian quy định

(đa số tác phẩm chỉ giới hạn 2 tiết) cho nên giáo viên và học sinh còn gặp những

khó khăn nhất định trong việc truyền tải và tiếp thu kiến thức sâu trong khoảng

thời gian eo hẹp.

pdf20 trang | Chia sẻ: myhoa95 | Lượt xem: 1777 | Lượt tải: 1Download
Bạn đang xem tài liệu "Sáng kiến kinh nghiệm Một vài ý kiến về việc khai thác chi tiết trong văn xuôi tự sự", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
- Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra vở soạn của hai HS 
2. Tieán trình toå chöùc daïy hoïc baøi môùi . 
 HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV VAØ HS 
 NỘI DUNG 
Hoaït ñoäng1 : Tạo tâm thế cho học sinh 
Giới thiệu bài mới: Nhắc đến Tô Hoài chúng 
ta không thể nào quên một tác phẩm đã làm 
rung động biết bao trái tim độc giả Việt Nam 
đó là tác phẩm "Dế mèn phiêu lưu kí". Tô 
Sáng kiến kinh nghiệm “Một vài ý kiến về việc khai thác chi tiết trong văn xuôi tự sự” 
[Type text] 
Hoài đã từng tâm sự "Đất nước và con người 
miền Tây Bắc đã để nhớ để thương cho tôi 
nhiều quá" Truyện ngắn Vợ Chồng A Phủ 
chính là kết quả của mối tình sâu nặng ấy. 
Tìm hieåu phaàn Tieåu daãn 
- Vaøi neùt veà taùc giaû? 
- Hoaøn caûnh saùng taùc? 
Tác phẩm gồm hai phần 
Phần I: Số phận Mị và A Phủ ở Hồng Ngài, 
bị chà đạp, đày đoạ trong nhà thống lí Pá Tra 
cho đến khi Mị cắt dây cởi trói cho APhủ cả 
hai bỏ trốn . 
- Phần II: Ở Phiềng Sa, họ thành vợ chồng, 
gặp cách mạng- giác ngộ trở thành du kích. 
GV GTóm tắt? 
HS: trả lời câu hỏi 
GV: kết lại những nét chính. 
Hoaït ñoäng 2 : Ñoïc hieåu vaên baûn. 
? Nhận vật Mị bước ra từ thiên truyện được 
thể hiện qua chi tiết nào? 
 “Ai ở xa về có việc vào nhà thống Lý Pá Tra 
thường trông thấy có một cô con gái ngồi quay 
sợi bên tảng đá trước cửa, cạnh tàu ngựa, 
cô ấy cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi ...” 
? Em có nhận xét gì về cách mở đầu này của 
tác giả, cách mở đầu ấy có tác dụng gì đối với 
việc giới thiệu nhân vật? 
- Nhà văn sử dụng thủ pháp miêu tả phác họa 
ngoại hình để gợi ra nội tâm và đặt nhân vật 
trong sự đối lập với khung cảnh xung quanh. 
I. Tiểu dẫn. 
1. Tác giả: 
- Ông có vốn hiểu biết phong 
phú, sâu sắc về phong tục, tập 
quán của nhiều vùng khác nhau 
của đất nước. 
- Tô Hoài là gương mặt xuất 
sắc của văn học Việt Nam hiện 
đại. 
2. Tác phẩm : 
 a) Xuất xứ và hoàn cảnh ra 
đời 
- Truyện ngắn Vợ chồng A 
Phủ 
(1952) là kết quả của chuyến 
đi cùng bộ đội giải phóng Tây 
 ắc, in trong tập truyện Tây 
 ắc, được tặng giải Nhất giải 
thưởng Hội Văn nghệ Việt Nam 
1954 - 1955. 
- Tác phẩm gồm hai phần, 
đoạn trích thuộc phần đầu của 
tác phẩm, kể về cuộc đời của 
Mị và APhủ ở Hồng Ngài. 
b) Tóm tắt. 
 II. Ñoïc hieåu vaên baûn : 
1- Nhân vật Mị: 
a. Cuộc sống thống khổ: 
- Hình ảnh Mị xuất hiện: 
Nhà Thống lí quyền thế giàu 
sang >< Cô gái quay sợi bên 
tảng đá. 
=> Cuộc đời không bình lặng, 
số phận nhiều uẩn khúc và một 
bi kịch của cõi nhân thế nơi 
miền núi Tây ắc. 
Sáng kiến kinh nghiệm “Một vài ý kiến về việc khai thác chi tiết trong văn xuôi tự sự” 
[Type text] 
- Mị gắn vào những cảnh vật ấy, tạo nên một 
cảnh sống riêng, cái mảng im lìm, tăm tối, cực 
nhọc cực 
? Trước khi về làm dâu nhà Thống lí Pá Tra 
Mị là cô gái như thế nào?(dẫn chứng bằng 
chi tiết cụ thể) 
HS trả lời 
GV nhận xét, chốt vấn đề. 
“Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay 
như thổi sáo. Có biết bao người mê, ngày đêm 
đã thổi sáo đi theo Mị” 
? Chi tiết nào đã cho thấy Mị bông hoa rừng 
của vùng sơn cước? 
“Trai làng đứng nhẵn cả vách buồng Mị” ? 
Không những xinh đẹp Mị còn là một người 
con hiếu thảo, điều này thể hiện qua chi tiết 
nào?Chi tiết đó cho thấy được khát vọng gì ở 
Mị ? 
“Con nay đã lớn rồiBố đừng bán con cho 
nhà giàu” 
? Nguyên nhân Mị trở thành con dâu gạt nợ 
? Qua đó nhà văn muốn tố cáo điều gì? 
? Về làm dâu nhà Thống lí bị đối xử như 
thế nào? 
? Hãy tìm những chi tiết chứng tỏ Mị bị đày 
đoạ về mặt thể xác? 
“Bao giờ cũng thế, suốt năm suốt đời như 
thế. Con ngựa, con trâu làm còn có lúc, đêm 
nó còn được đứng gãi chân, đứng nhai cỏ, 
đàn bà con gái nhà này thì vùi vào việc làm 
cả đêm cả ngày” 
Chi tiết : Mị bị trói đứng vào cột nhà trong 
suốt đêm; chi tiết A Sử đạp chân vào mặt Mị 
khi cô đang bóp chân cho hắn, chi tiết A Sử 
đi chơi đêm về thấy Mỵ ngồi sưởi đã đánh Mị 
ngã ngay suống bếp 
? Em đánh giá gì về thân phận của Mị qua 
nhữg chi tiết vừa tìm được? 
* Trước khi về làm dâu: 
+Mị là cô gái trẻ đẹp, yêu đời , 
chăm chỉ, hiếu thảo tài thổi 
sáo, thổi lá nhiều người mê. 
+ Mị ý thức được sự tự do, 
nhân phẩm của mình. 
*Khi về làm dâu nhà Thống 
Lí Pá Tra: 
+ Nguyên nhân: Vì món nợ 
truyền kiếp bố mẹ vay gia đình 
nhà thống lí Pá Tra nên Mị bị 
bắt về làm dâu gạt nợ 
 Mị là con nợ đồng thời cũng 
là con dâu nên số phận đã trói 
buộc cô đến lúc tàn đời. 
Tố cáo nạn cho vay nặng 
lãi của bọn phong kiến. 
- Những ngày làm dâu : bị bóc 
lột cả về thể xác và tinh thần. 
+ Về thể xác: 
- Bóc lột sức lao động đến cùng 
cực (làm quần quật, triền miên) 
- Đánh đập hành hạ. 
Nô lệ, tôi tớ. 
Sáng kiến kinh nghiệm “Một vài ý kiến về việc khai thác chi tiết trong văn xuôi tự sự” 
[Type text] 
? Miêu tả việc Mị bị đày đoạ về thể xác tác 
giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì, ý 
nghĩa? 
HS trả lời 
GV nhận xét , bổ sung. 
? Tìm nhữg chi tiết miêu tả Mị bị đày đoạ về 
mặt tinh thần? ý nghĩa của các chi tiết đó? 
 “nó đã bắt ta về cúng trình nhà nó rồiở 
đây thôi” 
“Ở cái buồng Mị nằm, kín mít, có một chiếc 
cửa sổ một lỗ vuông bằng bàn tay. Lúc nào 
trông ra cũng chỉ thấy trăng trắng, không 
biết là sương hay là nắng” 
 “ về làm dâu nhà Pá Tra đã mấy năm. Từ 
năm nào, cô không nhớ”, 
“Bây giờ thì Mị tưởng mình cũng là con trâu, 
mình cũng là con ngựa, là con ngựa phải đổi 
ở cái tàu ngựa nhà này đến ở cái tàu ngựa 
nhà khác, ngựa chỉ biết việc ăn cỏ, việc đi 
làm mà thôi”. 
Đây là những chi tiết thể hiện rõ nhất nỗi 
đau tinh thần của Mị, người con gái cực khổ 
ấy đã hoàn toàn đánh mất cảm giác về thời 
gian và không gian, cô không nhớ ngày 
tháng, không nhớ nơi mình đang ở mà chỉ 
“nhớ đi nhớ lại những việc giống nhau, tiếp 
nhau vẽ ra trước mặt, mỗi năm mỗi mùa, mỗi 
tháng lại làm đi làm lại”. 
- Sống tăm tối, nhẫn nhục: “Mỗi ngày Mị 
càng không nói, lùi lũi như con rùa nuôi 
trong xó cửa”. 
- Sống như một người bị tê liệt về tinh thần, 
mất hết cảm giác: “Lúc nào cũng vậy, dù 
quay sợi, thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi 
cõng nước dưới khe suối lên, cô ấy cũng cúi 
mặt, mặt buồn rười rượi” “ở lâu trong cái 
khổ Mị quen khổ rồi”. 
 Sống âm thầm cô độc, chỉ biết tìm kiếm 
một chút an ủi qua ngọn lửa trong những đêm 
đông buốt giá. 
 ? Sức sống tiềm tàng và khát vọng hạnh phúc 
của cô Mị thể hiện qua những chi tiết nào? 
- HS trả lời 
- GV nhận xét và chốt ý. 
 Từ chi tiết Mị vào rừng tìm lá ngón tự tử 
nhưng không đành lòng vì thương bố, đến chi 
+ Về tinh thần: 
- Cúng trình ma trói buộc 
linh hồn, (hủ tục mê tín lạc hậu) 
- Ngục tù giam hãm thân xác, 
trôn vùi tuổi thanh xuân và tình 
yêu của Mị. 
- Vô thức cả thời gian lẫn 
không gian. 
=> Sống tăm tối, đau khổ tê liệt 
ý thức về cuộc sống, buông 
xuôi theo số phận. 
b) Sức sống tiềm tàng và 
khát vọng hạnh phúc: 
- Tết mùa xuân ở miền núi 
Tây Bắc: 
Sáng kiến kinh nghiệm “Một vài ý kiến về việc khai thác chi tiết trong văn xuôi tự sự” 
[Type text] 
tiết Mị “nổi loạn”trong đêm tình mùa xuân và 
sau nữa là chi tiết Mị cởi trói cho A phủ 
? Chi tiết nào đánh bắt đầu cho sự thổn 
thức của Mị? 
Gió thổi vào cỏ gianh vàng ửngnhững 
chiếc áo hoa.”thiên nhiên, không khí 
ngày xuân làm cho Mị thổn thức, bừng tỉnh. 
? Dấu hiệu của đêm tình mùa xuân? Tiếng 
sáo có ý nghĩa gì? 
 Mị đã thiết tha, bồi hồi, nhẩm thầm lời bài 
hát, trong không khí nồng nàn của mùa xuân 
Mị đã uống rượu cô uống rượu say sang trong 
hương nồng của rượu, trong quá khứ tươi đẹp 
hiện về và mầm sống đang cựa quậy trong Mị 
“trong lòng đột nhiên vui sướng như những 
đêm tết ngày trước. Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn 
trẻ. Mị muốn đi chơi”. 
 ốn lần tiếng sáo xuất hiện trong tâm hồn 
Mị dù nghe hay không nghe, tiếng sáo đã làm 
thay đổi lớn, đã thức dậy ở Mị lòng ham sống 
mãnh liệt, lòng khát khao hạnh phúc mà bấy 
lâu nay những tưởng Mỵ đã bị tê liệt quên 
lãng. 
? Trong không khí nồng nàn của mùa xuân 
Mị đã làm gì? Tìm và phân tích ý nghĩa của 
chi tiết đó?(chú ý cách uống rượu của Mị) 
 Một sức sống tiềm tàng, một khát vọng tự 
do từ bấy lâu nay bị chôn vùi trong đáy sâu 
tâm hồn đã hồi sinh mạnh mẽ. Mị dang thể 
hiện chính mình, một con người vốn đang 
yêu đời thiết tha, Mị muốn được hưởng hạnh 
phúc của mùa xuân như mọi người “Mị cũng 
uống rượu. Mị lén lấy hũ rượu, cứ uống ừng 
ực từng bát” 
 Mị say, say trong cái hương của mùa 
xuân, trong men nồng của rượu và say trong 
quá khứ tươi đep. Cô uống rượu như để cung 
cấp nhựa sống cho cái mầm non khát khao tự 
do đang cựa quậy mạnh mẽ trong tâm hồn 
không thể thui chột... 
?Trở về với thực tại Mị ý thức được điều gì? 
Tìm những chi tiết thể hiện điều đó? 
“Mị còn trẻ. Mị muốn đi chơi” nhưng “chả 
có năm nào A Sử cho Mị đi chơi” 
“Nước mắt ứa ra”, “nếu có nắm lá ngón 
+ Có hoa ban nở trắng rừng. 
+ Những chiếc váy hoa. 
 Mị bừng tỉnh , thổn thức 
*Đặc biệt trong đêm tình mùa 
xuân: 
- Tiếng sáo gọi bạn tình 
- Men rượu nồng nàn. 
Tâm hồn Mị được hồi sinh: 
+ Kí ức về quá khứ êm đềm 
hạnh phúc trở về dạt 
+ Mị ý thức được thân phận, 
cuộc sống hiện tại. 
Sáng kiến kinh nghiệm “Một vài ý kiến về việc khai thác chi tiết trong văn xuôi tự sự” 
[Type text] 
trong tay Mị sẽ ăn cho chết ngay” 
 uất ức, phản kháng, ý thức được cuộc 
sống đau khổ hơn cả cái chết. 
 ?Từ ý thức dẫn đến Mị đã hành động như 
thế nào? 
 ? Chi tiết “Mị đến góc nhà.. sáng” có ý 
nghĩa gì? 
? Nhận xét các chi tiết miêu tả hành động 
của Mị? 
 Những câu văn ngắn gọn liên tiếp miêu tả 
khẩn trương dồn dập của Mị. Khát vọng sống 
đang bừng lên và mãnh liệt đến nỗi A Sử 
đang đứng ở đấy nhìn, hỏi Mị nhưng cô 
không cần biết vẫn thản nhiên rút thêm cái 
váy 
 Hành động liều lĩnh của Mị diễn ra bất ngờ 
khác với cuộc sống cam chịu ở nhà thống lí. 
HS chú ý các chi tiết sau: :“Nó xách..đầu 
nữa” (SGK.Tr8) 
? Tâm trạng Mị khi bị A Sử trói đứng trong 
đêm mùa xuân ? 
? Mị sống trong sự giằng xé mãnh liệt giữa 
niềm khao khát hạnh phúc cháy bỏng và 
thực tại tàn bạo lạnh lùng như thế nào?Tìm 
các chi tiết thể hiện điều đó ? 
“tay chân không cựa đượckhông bằng con 
ngựa” (SGK tr8) 
=>HS: trả lời, thảo luận câu hỏi 
=>GV: kết lại những nét chính. 
? Tìm những chi tiết thể hiện tâm trạng Mị 
lúc thấy A Phủ trói đứng trong đêm? 
 Lúc đầu Mị “thản nhiên thổi lửa hơ tay”, 
“A Phủ có là cái xác chết đứng đó Mị vẫn thế 
thôi”  ấu ấn của sự tê liệt tinh thần 
? Tìm chi tiết thể hiện nguyên nhân khiến 
cho Mị có hành động cắt dây trói cho A 
Phủ?Chi tiết đó đã ảnh hưởng như thế nào 
đến tâm trạng Mị? 
 “Một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai 
hõm má đã xám đen lại” 
Mị thức tỉnh dần. “Mị chợt nhớ lại đêm năm 
trước A Sử trói Mị”, “Nhiều lần khóc, nước 
mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết 
lau đi được” 
 Nhớ lại mình, nhận ra mình và xót xa cho 
+ Hành động: “Mị đến góc nhà.. 
sáng” 
 Mị thức tỉnh - thắp lên một 
ngọn đèn soi rọi vào cuộc sống 
để thoát khỏi những đêm dài 
tăm tối triền miên. 
Mị hành động như một con 
người tự do đi theo tiếng gọi 
của tình yêu của lòng mình 
- Khi bị A Sử trói đứng 
+ Mị sống trong sự giằng xé 
mãnh liệt giữa niềm khao khát 
hạnh phúc cháy bỏng và thực 
tại tàn bạo lạnh lùng: 
Khi bị trói mà không biết 
mình bị trói, vẫn như sống 
trong tâm trạng say mê với 
tiếng sáo 
Thực tế phũ phàng: Cảm 
giác hạnh phúc thay thế bằng sự 
tủi nhục đau đớn. 
c. Sức phản kháng mạnh mẽ: 
- Lúc đầu nhìn APhủ bị trói: Mị 
rất thản nhiên, vô cảm. 
- Sau đó nhìn thấy “một dòng 
nước...” Mị xúc động, nhớ 
đến mình, thương mình, thương 
người cùng cảnh ngộ. 
- Mị nhận thấy: 
+ Tội ác của nhà thống lí 
Sáng kiến kinh nghiệm “Một vài ý kiến về việc khai thác chi tiết trong văn xuôi tự sự” 
[Type text] 
mình. Nhớ tới cảnh: Người đàn bà  cũng bi 
trói đến chết ->Thương người, thương mình. 
-> Nhận thức được tội ác: “Trời ơi nó bắt 
trói đứng người ta đến chết. Chúng nó thật 
độc ác” 
Thương cảm cho A Phủ: “Cơ chừng chỉ 
đêm mai là người kia chết, chết đau” 
 Từ lạnh lùng thương cảm, dần dần Mị 
nhận ra nỗi đau khổ” của mình và của người 
khác. 
Mị lo sợ hốt hoảng, tưởng tượng khi A Phủ 
đã trốn được. Hành động :cắt dây mây cứu A 
Phủ “Mị rón rén bước lại 
 Hành động bất ngờ nhưng hợp lí: Mị dám 
hi sinh vì cha mẹ, dám ăn lá ngón tự tử nên 
cũng dám cứu người. -> hành động tất yếu 
? Nhận xét về hành động cởi trói chi A 
Phủ? 
?Tô Hoài đã sắp đặt sự xuất hiện của A 
Phủ bằng những chi tiết nào? 
?Giới thiệu tình cảnh của A Phủ?(xuất 
thân, tính cách) 
“chạy nhanh như ngựa”, “biết đúc lưỡi cày, 
biết đục cuốc, lại cày giỏi và đi săn bò tót rất 
bạo” 
“Đứa nào được A Phủ cũng bằng được con 
trâu tốt trong nhà, chẳng mấy lúc mà giàu”. 
“Aphủ không lấy ..” 
? Tại sao A Phủ không lấy nổi vợ? 
?Nguyên nhân nào khiến A Phủ trở thành 
nô lệ cho nhà thống lí? 
“chúng thật độc ác”. 
+ Tình cảnh bi đát của APhủ 
“ Cơ chừng” 
+ Tương lai mờ mịt không lối 
thoát của bản thân và thấy được 
sự vô lí mà APhủ phải chịu. 
+ Trong đầu Mị xuất hiện cảnh 
mình bị trói thay vào đó chết 
thay cho APhủ thì Mị cũng 
không thấy sợ. 
+ Mị hành động cắt dây cởi trói 
cho APhủ: giải phóng cho A 
Phủ và cũng tự cứu chính mình. 
-> Hành động đó là kết quả của 
một quá trình bị đè nén, áp bức. 
2. APhủ người ở gạt nợ cho 
gia đình thống lí 
- Xuất hiện: một cách đột 
ngột,c đánh nhau với ASử, bị 
bắt nộp vạ- > trở thành con 
trâu , con ngựa nô lệ cho nhà 
thống lí. 
- Tình cảnh của APhủ: 
+ Xuất thân: nghèo, mồ côi. 
+ Cá tính: gan góc từ bé 
->trở thành chàng trai Mông 
khoẻ mạnh, dũng cảm, thông 
minh, tự tin, thông thạo nhiều 
công việc 
 + Là niềm mơ ước của bao cô 
gái . 
 ->Aphủ không lấy nổi vợ vì 
phép làng và tục lệ cưới xin 
ngặt nghèo 
- A Phủ đánh A Sử con trai 
thống lí PáTra : ị bắt, đánh dã 
man tàn bạo-> phạt 100bạc 
trắng=> là nạn nhân của hủ tục 
lạc hậu và cường quyền phong 
kiến miền núi. 
->APhủ là đứa con của núi rừng 
Sáng kiến kinh nghiệm “Một vài ý kiến về việc khai thác chi tiết trong văn xuôi tự sự” 
[Type text] 
?Nguyên nhân khiến cho A Phủ bị trói? 
? A Phủ và Mị có những nét tương đồng 
nào? 
HS trả lời 
GV nhận xét, chốt ý. 
Hoạt động 3 : Nêu tổng kết. 
 ? Nhận xét của em về gi trị hiện thực và 
giá trị nhân đạo của truyện?(rèn luyện kĩ 
năng trình bày 1 phut cho HS) 
? Những nét độc đáo trong nghệ thuật? 
- GV định hướng về nội dung và nghệ thuật. 
- HS tự ghi tổng kết căn cứ phần Ghi nhớ. 
?Em hãy rút ra ý nghĩa văn bản 
tự do không thoát khỏi số phận 
nô lệ. 
III. Toång keát : 
1.Giá trị của tác phẩm: 
- Giá trị hiện thực: 
Miêu tả chân thực số phận cực 
khổ của người dân nghèo, phơi 
bày bản chất tàn bạo của giai 
cấp thống trị ở miền núi. 
- Giá trị nhân đạo: 
+ Thể hiện tình yêu thương, sự 
đồng cảm sâu sắc với thân phận 
đau khổ của người dân lao động 
miền núi trước cách mạng 
+ Tố cáo, lên án, phơi bày bản 
chất xấu xa, tàn bạo của giai 
cấp thống trị 
+ Trân trọng và ngợi ca vẻ đẹp 
tâm hồn, sức sống mãnh liệt và 
khả năng cách mạng của nhân 
dân Tây ắc... 
2. Nghệ thuật: 
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật 
sinh động, có cá tính rõ nét( A 
Phủ được miêu tả qua hành 
động, Mị chủ yếu khắc họa tâm 
tư...) 
-Trần thuật uyển chuyển linh 
hoạt; cách giới thiệu nhân vật 
đầy bất ngờ, tự nhiên mà ấn 
tượng; kể chuyện ngắn gọn, dẫn 
dắt tình tiết khéo léo. 
- iệt tài miêu tả thiên nhiên và 
phong tục, tập quán của người 
dân miền núi. 
- Ngôn ngữ sinh động, chọn lọc 
và sáng tạo, câu văn giàu tính 
tạo hình và thấm đẫm chất thơ 
3. Ý nghĩa văn bản: 
-Tố cáo tội ác của bọn phong 
kiến, thực dân; 
-Thể hiện số phận đau khổ của 
người dân lao động miền núi; 
-Phản ánh con đường giải 
Sáng kiến kinh nghiệm “Một vài ý kiến về việc khai thác chi tiết trong văn xuôi tự sự” 
[Type text] 
Hoạt động4 : Luyện tập 
- HS làm bài luyện tập. 
- GV :chữa bài. 
(- Qua bi kịch và khát vọng giải thoát của 
Mị và A Phủ hãy xác định các giá trị trong 
cuộc sống mà mỗi người cần hướng tới?)Rèn 
luyện kĩ năng sống cho HS: Động não, thảo 
luận nhóm, trình bày một phút? 
phóng và ca ngợi vẻ đẹp, sức 
sống tiềm tàng mãnh liệt của 
họ. 
IV. Luyeän taäp : 
D. HÖÔÙNG DAÃN HS HOÏC BÀI : 
1.Cuûng coá baøi : Naém ñöôïc noäi dung baøi hoïc. 
2.Dặn dò: Soạn bài Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi. 
III . HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI : 
Sau nhiều năm giảng dạy Ngữ văn, đặc biệt khi khai thác tác phẩm văn xuôi 
tự sự tôi đã áp dụng sáng kiến này và đã thu được những kết quả khả quan. Đó là 
học sinh những lớp tôi dạy rất thích giờ Văn nhất là những tiết tìm hiểu tác phẩm 
văn xuôi. Các em còn phát biểu “Em rất thích học các tác phẩm truyện vì cốt 
truyện hay, hấp dẫn. Đặc biệt khi được cô hướng dẫn tìm hiểu phát hiện, khai khác, 
phám phá những chi tiết đã giúp cho các em khắc sâu kiến thức hơn, khi làm văn 
hay hơn, hấp dẫn hơn”. Đó chính là niềm vui là động lực thúc đẩy người giáo viên 
phải luôn tìm tòi sáng tạo trong giảng dạy. Giờ học Văn thực sự đã có hiệu quả , 
thu hút được sự chú ý của học sinh . Các em đã không chán nản và thờ ơ với môn 
học này như trước đây nữa. Từ chỗ yêu thích nên sự hiểu biết về Văn học của học 
sinh cũng tăng lên và khả năng cảm thụ văn học , khả năng thực hành cũng cao 
hơn và kết quả cuối năm của học sinh về môn Ngữ văn cũng đạt từ 85 % trên TB. 
Qua thực tế vận dụng tôi thấy đạt hiệu quả rõ rệt như mong muốn , học sinh 
đã có hứng thú học môn Ngữ văn hơn. 
So sánh số liệu thống kê trước và sau khi thực hiện sáng kiến, tôi thấy kết quả tăng 
lên rõ nệt. 
Số liệu thống kê trước khi thực hiện chuyên đề . 
Lôùp 
Soá
HS 
Gioûi Khaù TB Yeáu Keùm 
SL % SL % SL % SL % SL % 
12A7 40 0 0% 10 25% 22 55% 7 17.5% 1 2.5% 
Sáng kiến kinh nghiệm “Một vài ý kiến về việc khai thác chi tiết trong văn xuôi tự sự” 
[Type text] 
Số liệu thống kê sau khi thực hiện chuyên đề. 
Lôùp 
Soá 
HS 
Gioûi Khaù TB Yeáu Keùm 
SL % SL % SL % SL % SL % 
12A7 40 3 7.5 15 37.5 18 45% 4 10
% 
0 0 
VI. ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG: 
 Qua thực tế vận dụng tôi thấy đạt hiệu quả rõ rệt như mong muốn , học sinh đã 
có hứng thú học môn Ngữ văn hơn. Khi thực hiện phương pháp này cũng không 
tốn nhiều kinh phí. Đây là một phương pháp giáo dục thích hợp với đặc trưng môn 
học cũng như yêu cầu phát triển giáo dục hiện nay của đất nước 
 Trên đây là một vài kinh nghiệm nhỏ mà bản thân tôi đã thực hiện và rút ra. 
Chắc hẳn sẽ còn nhiều thiếu sót. Kính mong quý thầy cô đóng góp ý kiến để tôi có 
những phương pháp giảng dạy tốt nhằm đạt hiệu quả cao hơn nữa trong giảng dạy . 
* Đề xuất: 
 Đồ dùng giảng dạy cho bộ môn Văn còn ít, đặc biệt là phần nghe, nhìn, 
phần tiểu sử tác giả dùng cho giáo viên tham khảo còn hạn chế nhất là các tác giả 
nước ngoài. Rất mong cấp trên bổ sung những đồ dùng dạy học để môn Ngữ văn 
đạt hiệu quả . 
Đối với sách giáo khoa: Hằng năm trong quá trình tái bản sách người biên 
soạn nên bổ sung thêm một số câu hỏi cụ thể hơn nữa trong phần hướng dẫn học 
bài để học sinh dễ dàng hơn trong việc soạn bài và chuẩn bị bài trước khi đến lớp. 
cao hơn. 
* Khuyến nghị khả năng áp dụng 
 Khi thực hiện phương pháp này không tốn nhiều kinh phí. Có thể áp dụng 
rộng trong bậc phổ thông khi tìm hiểu tác phẩm văn xuôi tự sự. 
 V. TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Rèn kĩ năng cảm thụ thơ văn cho học sinh lớp 11,12 - Nhà xuất bản Đại học 
quốc gia TP. Hồ Chí Minh- Tiến sĩ Nguyễn Trọng Hoàn (chủ biên) 
2. Bồi dưỡng Ngữ văn 11, 12- Nhà xuất bản giáo dục 
3. Thiết kế ngữ văn 11, 12 – Nhà xuất bản Hà Nội, Chủ biên : Nguyễn Văn 
Đường. 
 4. Từ điển thuật ngữ văn học (Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi), 
Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 
5. Sử dụng sách giáo khoa , sách giáo viên môn Ngữ văn ở Trường THPT - 
Nhà xuất bản giáo dục. 
Sáng kiến kinh nghiệm “Một vài ý kiến về việc khai thác chi tiết trong văn xuôi tự sự” 
[Type text] 
Long Thành, ngày 17 tháng 05 năm 2013 
 Người thực hiện 
 Trịnh Thị Thu Trang 

File đính kèm:

  • pdfsang_kien_kinh_nghiem_mot_vai_y_kien_ve_viec_khai_thac_chi_tiet_trong_van_xuoi_tu_su_0828.pdf
Sáng Kiến Liên Quan